İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından düzenlenen “Vefatının 100. Yılında Sultan 2. Abdülhamid” Konferansı, 9 Şubat 2018 tarihinde İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Doktora Salonu’nda gerçekleştirildi. Ünlü Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı tarafından verilen konferansa Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş da katıldı.

Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş konuşmasında, “Sultan Abdülhamid Han’ın yaşadığı dönemle, aşağı yukarı bu dönem arasında olağanüstü yüksek düzeyde benzerlikler vardır. Bu benzerlikleri anlamlandırmak, bunları yerli yerine oturtmak ve bugün coğrafyamızın karşılaşmış olduğu sıkıntıları anlamlandırmak ve değerlendirmek bakımından önemlidir” ifadelerini kullandı.

Kurtulmuş, Osmanlı padişahlarından Sultan 2. Abdülhamid’in 100. ölüm yıl dönümü dolayısıyla birtakım etkinlikler düzenlendiklerini, Sultan 2. Mahmud, Sultan Abdülaziz ve Sultan 2. Abdülhamid’in mezarının olduğu türbenin açılışını yaptıklarını hatırlattı. Tarihin kendileri için sadece hikâye olarak okunacak bir şey olmadığını vurgulayan Kurtulmuş, şöyle konuştu: “Tarih, ders almak için, o gün yaşanan olaylardan bugüne ibret çıkarmak için ve ibretler çerçevesinde bugünü daha iyi anlamak ve yarına daha iyi hazırlanmak için okumamız gereken bir alandır. Tarihi olaylar üzerinden okuyacağımız gibi tarihi şahsiyetler üzerinden de okuyabiliriz. Sultan Abdülhamid Han dönemi hem döneminde yaşanan çok sayıda olayın varlığı hem de Sultan Abdülhamid Han gibi büyük bir şahsiyetin üzerinden okunabilecek ve çok detaylı bir şekilde değerlendirilebilecek bir dönemdir ve aynı zamanda tarih çalışmaları bakımından da anlamlı, önemli ve son derece değerlidir.”

“Türkiye’nin, Arap Dünyası ve İslam Coğrafyasıyla Bağını Koparmaya Çalışıyorlar”

Kültür ve Turizm Bakanı Kurtulmuş, Osmanlı dönemindeki Hicaz Demiryolu Projesi’nin, coğrafyaya nefes aldırmak için yapıldığını belirterek şu değerlendirmelerde bulundu: “Bugün Çin’den başlayarak Avrupa'ya kadar uzanacak İpek Yolu Projesi’nin, yol ve kuşak projesi olarak ortaya çıkan henüz başlangıç aşamasındaki hedefleri, ayrıca Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu gibi somut olarak gördüğümüz bu proje ve birtakım uzantılar... Bütün bunların da birilerini rahatsız ettiği, dün nasıl Hicaz Demiryolu’ndan rahatsız oluyorlarsa bunlardan rahatsız oldukları açık. O dönem Osmanlı Cihan Devleti’nin uğraştığı bütün bu senaryoların arkasındaki gerçeklerden birisi, Arap Yarımadası ile ve İslam dünyasıyla Anadolu’nun irtibatının kesilmesiydi. Şimdi bakıyorsunuz, DEAŞ’ı, PKK’yı bu bölgeye getirip yerleştirenler aynı şeyi yapmak istiyorlar. Anadolu coğrafyasının, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Arap dünyasıyla, İslam coğrafyasıyla bağını koparmak için orada tamamen kendilerinin kontrolünde bir bölge oluşturmaya çalışıyorlar.”

Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş’un konuşmasının ardından “Vefatının 100. Yılında Sultan 2. Abdülhamid” etkinlikleri kapsamında verilecek konferans için Prof. Dr. İlber Ortaylı kürsüye geldi. 

“Sultan Abdülhamid Devrine Topraklarımızın Çok Önemli Kısımlarını Kaybederek Girdik”

2. Abdülhamid için söylenen “Kızıl Sultan”, “Pinti Hamid” gibi ifadelerin yakışıksız olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ortaylı, “Sultan Abdülhamid Han tahta çıktığı zaman kendisinin istemediği ve çok vatanperver fakat yanlış bir politikayla sürüklendiğimiz bir harple karşılandı. Bunu önlemek durumu söz konusu değildi” dedi.

Prof. Dr. Ortaylı, o dönemde Rusya’nın panslavizm politikası yürüttüğünü belirterek, “Aslında bunun öncülüğünü yapacak durumda değildi fakat müthiş bir panslavist dalga yayılmıştı ve içeride bazı insanlar ‘Acaba biz Rus muyuz yoksa Slav mıyız?’ diye sormaya başladı. Tolstoy böyledir, Bendiksen böyledir ama bazıları da -içlerinde Dostoyevski de vardır- İstanbul’a çan takmaya hazırlanıyorlardı. Balkanlar kaynıyordu. Bu ülkede huzur artık bozulmuştu. Bütün Slav dünyası gibi, Avusturya Slav dünyası nasılsa Osmanlı Slav dünyası da kıpırdama halindeydi. Bu kıpırdanma giderayak barut fıçısına dönüştü. Devlet tabii bununla baş etmek zorundaydı. Bu ayaklanmaların hepsi bastırılabildi” diye konuştu.

Abdülhamid Han tarafından ilan edilen 1876 Anayasası ve meclisten bahseden Prof. Dr. Ortaylı, şunları kaydetti: “Bu meclisin bir özelliği vardı. Hiçbir büyük imparatorlukta idare edilen halklar bu kadar rahat temsil edilmezdi. 1905’te kurulacak ilk Rusya Dumasında sadece 3 tane Müslüman mebus vardı, Yahudi mebus hiç yoktu. Düşününüz ki dünyanın en kalabalık Yahudi ülkesiydi o zamanlar, dünyanın kalabalık Müslüman ülkelerinden biriydi Hindistan’dan sonra. Yani aşağı yukarı Rusya Müslümanlarının sınırı Kırım Volga’dan başlar, Çin sınırına, Türkistan’a kadar uzanır. Üstelik buradaki temsilin bu kadar sınırlı tutulması şaşılacak şeydi. Biz 3’te 1 miktarda gayrimüslim üyeyle parlamentoyu topladık.”

Prof. Dr. Ortaylı, iç ve dış diplomasinin önemine değinerek, “Sultan Abdülhamid devrine, topraklarımızın çok önemli, bereketli kısımlarını kaybederek girdik. Bulgaristan ve Dobruca bugünkü sınırlar itibariyle... Maalesef kaybedilenden çok kaybedilecek şeyler başladı. Hemen Berlin kongresinin arifesinde Ermeni olayları hızlandı. Rejimle, Osmanlılıkla bağdaşan ve bu imparatorluğu kabul eden Ermenilerin dahi tasvip etmeyecekleri hareketler ve gruplaşmalar başladı. Yani bir nevi 1821-1829 Yunan ayaklanmasının başarısını 50 sene gecikerek takip eden bir ikinci unsur ortaya çıkmıştı” ifadelerini kullandı.

Sözlerine 2. Abdülhamid Han’ın İslam dünyasında aktif olmayı kendisine şiar edindiğini söyleyerek devam eden Prof. Dr. Ortaylı, Türkiye dışındaki Müslümanların yetiştirilmesinde çok büyük katkıları olduğuna da vurgu yaptı. Prof. Dr. Ortaylı, “Abdülhamid Han, Avrupa yaşamı ve stilini çok iyi takip eden birisidir ve eğitime çok önem verirdi” ifadeleri ile sözlerini noktaladı.

Konferans, Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş’un, Prof. Dr.Ortaylı’ya hediye takdiminin ardından sona erdi.

Haber: Çağla KONAT, Burak SET

İÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü