“Sahn-ı Seman’dan Darülfünün’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası: Alimler, Müesseseler ve Fikri Eserler Sempozyumu” İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak’ın Katılımları ile 20 Aralık 2018 tarihinde gerçekleştirildi.

İÜ İlahiyat Fakültesi ve Zeytinburnu Belediyesi’nin iş birliği ile düzenlenen “Sahn-ı Seman’dan Darülfünün’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası: Alimler, Müesseseler ve Fikri Eserler” başlıklı sempozyum serisinin beşincisi, 20-21 Aralık 2018 tarihinde Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezinde gerçekleştirildi. 19. yüzyıl Osmanlı ilim ve fikir dünyasını tüm yönleriyle ele alan sempozyuma Türkiye’den ve çeşitli ülkelerin üniversitelerinden çok sayıda akademisyen katıldı.

Sempozyumun açılış konuşmaları İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, İÜ İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mürteza Bedir, Marmara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erol Özvar ve Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın tarafından yapıldı.

“Sahn-ı Seman Bizim Kültürümüzün Temel Taşlarından Biridir”

İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, sempozyuma verilen adın çok manidar, kalıcı ve bir kültür değeri olduğunu vurgulayarak, “Sahn-ı Seman kelimesinin hafızalarda hiç unutulmayacak şekilde yer etmesi bizim kültürümüzün temel taşlarından biri olduğunu gösterir. Çünkü bilindiği üzere Türklerin üzerinde göçebe hayat algısı vardır. Hâlbuki Türkler, bulundukları yerde ilmi eserler veren, medeniyet izleri bırakan bir hareketlilik içerisinde dünyaya kültür adına çok sayıda değer kazandırmış olan bir millettir. Bugün, Türkleri sadece sözlü eserler üzerinden değil; geçtiği yerlerde bıraktıkları kalıcı eserlerden de tanımak mümkün. Üniversitemiz mensuplarından bir kısmı bu anlamda; Özbekistan, Moğolistan ve Kazakistan’da önemli çalışmalar sürdürmekteler” ifadelerini kullandı.

İstanbul Üniversitesi’ndeki eğitimin Sahn-ı Seman’dan beri kesintiye uğramadan devam etmesinin gururunu taşıdığını belirten İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, “Bugün, Sahn-ı Seman isminden hareketle Darülfünun’a kadar gelen bir zinciri konuşuyoruz. Darülfünun, dünyadaki gelişmelerle kendini yeniden gözden geçirmiş modern bir kurum olarak ortaya çıkmıştır. Adının İstanbul Üniversitesi olması sadece bir isim değişikliğidir. Esasında Darülfünun olduğu zamanda da kendi akademik kadrosu, milli mahsulleri, eserleri, mecmuaları ve diğer çalışmalarıyla tam anlamı ile bir üniversite hüviyetinde faaliyet gösteren bir kurum olmuştur. Nitekim şöyle baktığımız zaman bizim öğrenciliğimiz zamanımızda bile İlahiyat Fakültesi Mecmuası, Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Türkiyat Mecmuasının ilk sayılarını Osmanlı harfleri ile temin eder, okur ve yararlanırdık. Türkiyat Mecmuasının ilk iki cildi Osmanlıcadır. İçerisindeki dip notları, girişi, ilmi metodu ile modern makalelerden oluşan iki değerli sayıdır. Zaten daha sonraki çalışmalarda da bolca atıfta bulunan makaleleri bünyesinde barındırmaktadır” dedi.

İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak konuşmasını şu sözlerle sonlandırdı: “Aslında Mürteza Hocam ve değerli ekibinin işi kolay değildi. Böyle büyük bir tarihe yayılmış şekilde pek çok ilmi mahsulü barındıran bir külliyatı değerlendirmek görevi vardı. Her asır kendi iç dinamiği, kendi özgün karakteri ve bu karaktere uyarak ortaya konmuş olan eserlerle tahlil edildi. Bu, hem ülkemiz adına hem de kendi sahamız adına da gurur vesilesi bir konudur. Ne mutlu ki, bu eserleri inceleyecek olan yetişmiş insanların olduğunu da bu vesile ile gördük. Hem üniversitemiz hem ülkemizde yetişmiş olan bilim adamları hem de bu bilim adamlarının birinci paydaşı olarak beraber çalışmalarını yürüttüğü kıymetli bilim insanları da bu davete icabet ettiler. Hepsi bu sahada birçok eserin daha iyi anlaşılması ve sonraki çalışmalara model olması bakımından özgün ve güzel çalışmalar sergilediler. Ben bunun için hepsini gönülden tebrik ediyorum.”

“Beş Yıllık Bir Seride Beş Yüzyılı Tamamlayan Bir Sempozyum”

Osmanlı’nın siyasi ve kurumsal tarihi üzerinde konuşulduğunu ancak ilmi ve fikri konuda Osmanlı’nın yapısına ve gücüne uygun birikime sahip olunmadığını belirten İÜ İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mürteza Bedir, “Akademi ve entelektüel dünyanın hissiyatında, bilgisinde ciddi eksiklik ve problemler vardır. En baştaki problem Osmanlı’nın 600 yılının İslam kültür ve medeniyetinin taklit çağı olarak nitelendirildiği ve hiçbir fikri ve ilmi birikimin neredeyse olmadığına yönelik inancın olması ve öyle tanıtılmasıdır. Biz bunun böyle olmadığına inanarak bu alandaki boşluğu tespit edip, o boşluğa dönük bir katkı sağlamayı amaçladık ve bu sempozyum serisini başlattık. Böylece beş yıllık bir seride, beş yüzyılı bu sempozyumla beraber tamamlamış oluyoruz. Bu toplantının ortaya çıkmasında pek çok kişinin ve kurumun katkısı oldu. Ben onlara teşekkür ederek sözlerime son vermek istiyorum. Bu toplantıların bir seri ve gelenek haline gelmesinde Zeytinburnu Belediyesi’nin ve İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’nün büyük katkısı oldu. Bundan dolayı kendilerine müteşekkiriz.”

“Bu Sempozyumlar Sayesinde Osmanlı Tarihinde, Osmanlı Medeniyetinde Yükseköğretim Kurumlarıyla İlgili İlmi Geleneği Takip Etme Fırsatı Yakalamış Olduk”

Marmara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erol Özvar, “Bu güzel toplantıları birkaç senedir takip ediyorum. Bir kısmına bildiri sunarak bir kısmına da oturum başkanlığı yaparak katıldım. Elimden geldiği kadar da destek olmaya çalışıyorum. Bu toplantıların devam etmesi gerçekten çok önemli. Biz bu toplantı serisi ile Osmanlı tarihinde, Osmanlı medeniyetinde yükseköğretim kurumlarıyla ilgili ilmi geleneği takip etme fırsatı yakalamış ve 15. ve 16. yüzyıldan başlayıp 19. yüzyıl ’a kadar gelmiş olduk. Sempozyum bildirilerinin de yayınlanmış olması bize büyük bir imkan tanıyor. Bu açıdan ben bundan sonra da bu toplantıların devam etmesini temenni ediyorum. Tabi bu toplantıların devam edebilmesi katılımcıların, akademisyen arkadaşlarımızın, meslektaşlarımızın konuya ilgi göstermesi, bu toplantılara iştirak etmesi, bildirileriyle bu toplantıları zenginleştirmesiyle ancak mümkün olabilir. İnşallah bundan sonra da bu katkıların devam etmesini arzu ediyorum. Arkadaşlarımızın da gayretlerinin devam etmesini canı gönülden diliyorum” ifadelerini kullandı.

“Geçmiş ve Gelecekle Arasındaki Bağ Bu Sempozyumlar Sayesinde Kuruluyor”

Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın ise konuşmasında: “İlk başta desteklerinden dolayı İstanbul Üniversitesine ve daha sonra bize bu etkinlikleri yapma yetkisi veren Zeytinburnu halkına çok teşekkür ediyorum. Hayallerimizi hep birlikte gerçekleştirmek nasip oldu. Burada çok anlamlı bir iş yapılıyor. Geçmiş ve gelecekle arasındaki bağ bu sempozyumlar sayesinde kuruluyor. Şuan 18 yaşındasınız ve hayatınızın ilk 10 yılını hatırlamazsınız nasıl bir yaşam içinde olursunuz, nasıl bir insan olurdunuz bunu önemle düşünmek gerekir. Ülkemiz genç Cumhuriyetimiz maalesef bu anlamda geçmişini, geçmiş belleğini kısmen kaybetmiş düzeydeydi. Şimdi ise o geçmiş bilgileri yavaş yavaş hatırlıyoruz. Dolayısıyla ayaklarımız yere daha sağlam basıyor ve gelecekle ilgili daha güzel hayaller, projeler gerçekleştirebiliyoruz. Bu gelecek yürüyüşü için son derece anlamlı bir adımdır. Bilim insanları ve değerli hocalarımla bu çalışmalar gerçekleşiyor ve anlamlı bir iş birliği yapılmış oluyor. Emeği geçen herkese teşekkür edip organizasyonun hayırlı ve uğurlu olmasını temenni ediyorum.”

Açılış konuşmalarının ardından sempozyumun birinci gününde “Osmanlı Uleması, Islahat ve Müsavat: Gayrimüslimlerin Devlette İstihdamı Meselesi”, “ II. Abdülhamid Devrinde Dersiamlık ve İstanbul Müderrisliği Ruusu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mektep Programlarındaki Değişim ve Dönüşüm” gibi konular tartışıldı.

21 Aralık 2018 tarihinde gerçekleştirilen oturumlarında ise “Amerikan Misyoner Okullarında Yerli Öğretmen Yetiştirme Faaliyetleri”, “19. Yüzyılda Toplumu Dönüştürücü Bir Etki Olarak Kız Çocuklarının Eğitimini Bir Kurum Üzerinden Okumak: Daru’l-muallimat Örneği”, “Camiu’t-Turuk Bir Yol Olan Ziyaiyye’de Seyr ü Sülük” gibi konular ele alındı.

Poster sunumların ardından sempozyum sona erdi.

Haber: Ebru SÖNMEZ
İÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü