İÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Prehistorya Ana Bilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi Arkeolog Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, 20 Ocak 2016 tarihinde Davos’ta düzenlenen “Dünya Ekonomi Forumu”nda Göbekli Tepe’yi anlattı.

Prof. Dr. Özdoğan, Şanlıurfa’da kuruluş tarihi 12 bin yıl öncesine dayanan dünyanın ilk tapınağı Göbekli Tepe’yi Klaus Schmidt’in “Göbekli Tepe” adlı kitabının sunusu üzerinden tanıttı. Göbekli Tepe zirvede etkinliğin “BetaZone” bölümünde “İnanılmaz Arkelojik Keşifler” başlığı altında tüm boyutlarıyla masaya yatırıldı. Göbekli Tepe’yi dünyaya duyuran kazı başkanı Prof. Dr. Klaus Schmidt’in çalışmaları anlatıldı.

Harran Ovası’na hakim bir konuma sahip olan Göbeklitepe, Şanlıurfa Örencik köyünden Şavak Yıldız’ın, tarlasını sürerken bulduğu oymalı taşı müzeye götürmesiyle ortaya çıkmıştı. Tarlasında bulduğu taşı, tarihi değeri olabileceği şüphesiyle müzeye götüren Yıldız, dünyadaki arkeolojik bilgileri yerle bir eden 12 bin yıllık Göbekli Tepe Tapınağı’nın ortaya çıkartılmasını sağlamış oldu. 2007’den itibaren Klaus Schmidt başkanlığında yürütülen 5 bin metrekarelik alanda yapılan çalışmalarda, 20 adet tapınma amaçlı alan keşfedilirken, bunlardan şimdiye kadar 6'sı gün yüzüne çıkartıldı.

Son Yılların En Büyük Arkeolojik Keşfi Göbekli Tepe

Göbekli Tepe, görkemli tapınakları, boyları 6 metreyi bulan dikilitaş, heykel ve kabartmaları ile konunun uzmanı olsun ya da olmasın gezenleri etkileyecek buluntuları sergileyen bir kazı yeri. Kazı alanlarının 12 bin yıl gibi kavranması oldukça güç eski bir tarihe kadar uzanması, Göbekli Tepe’yi başka yerlere taşımış, yapay bir gizemlilik yüklemiştir. Yalnızca bilim ile hayallerin dünyası, aklıselim ile metafizik birbirine karışmakla kalmamış, bilinçli ya da bilinçsiz olarak yapılan kurgusal saptırmalar, toplumda Göbekli Tepe’ye yönelik algı yanılsamasına neden olmuştur. Göbekli Tepe için çeşitlenen yorumların sayısı ise giderek artmaktadır.

Göbekli Tepe’ye özgü yorumlardan birinin “Cennetin Kapısı” ile ilişkilendirilmesinin temel nedeni toplumda basite indirgenmiş “Tarihöncesi İnsan” algısının olmasıdır. Tarihöncesi insanların mağaralarda ilkel bir yaşam sürdürdüklerine olan inanç öylesine baskındır ki sanat, teknoloji, inanç ve soyutlama gibi terimler ile bir arada düşünülmeleri söz konusu bile olamaz. Bu algıyı, dünya kamuoyunda 1960’lı yıllarda günümüzde Göbekli Tepe’nin yarattığına benzer bir heyecan yaratmış olan Çatalhöyük bile bozamamıştır.

İnsanlığın doğduğu yer olarak gösterilen Göbekli Tepe, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne de alındı. Yerleşim ve tarım kavramlarından çok uzak olan avcı ve toplayıcı insan toplulukları zamanında, şehir hayatına henüz geçmeden inşa edilen ilk tapınak olan Göbekli Tepe, Standford Üniversitesi başta olmak üzere birçok yabancı üniversite tarafından da son yılların “en büyük arkeolojik keşfi” olarak gösteriliyor.

Kaynakça

Özdoğan, Mehmet, Göbekli Tepe’yi Anlamak, Aktüel Arkeoloji Dergisi, İstanbul, Aktüel Arkeoloji Basın Yayıncılık Turizm Org. Ltd. Şti. (aktuelarkeoloji.com.tr)

http://www.aktuelarkeoloji.com.tr/?/=1754
http://www.hermetics.org/pdf/gobeklitepe.pdf
http://www.sabah.com.tr/yasam/2016/01/22/gobeklitepeyi-davosta-anlatti


Haber: Seda Avaz

İÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü