İstanbul Üniversitesi (İÜ) İslam Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ile İslami İlimler Araştırma Vakfı’nın ortaklığı ile düzenlenen Memlükler Dönemi İlim Geleneği-I XIII. – XIV. Yüzyıllar Sempozyumu İÜ Doktora Salonu’nda gerçekleştirildi. Sempozyuma İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, İslam Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ahmet Hamdi Furat, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ramazan Muslu, İslami İlimler Araştırma Vakfı Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Salih Tuğ ve birbirinden değerli katılımcılar konuk oldu.

Açılış konuşmasını yapmak üzere kürsüye gelen İstanbul Üniversitesi İslam Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ahmet Hamdi Furat, 2019 yılında Memlükler hakkında çalışmaya başladıklarını ve bu konuda ulusal bir çalıştay düzenleyerek neler yapılabileceğini konunun uzmanlarıyla mütalaa etmek istediklerini belirterek sözlerine başladı. Önceki çalıştay verilerine göre Memlük Dönemi’ni üç dönem olarak ele alabileceklerini aktaran Prof. Dr. Furat, bu üç dönemin XIII. ve XIV. yüzyıl, XV. yüzyıl ve Osmanlı’ya Geçiş dönemleri olduğunu söyledi. Memlükler Dönemi İlim Geleneği-I XIII–XIV. Yüzyıllar Sempozyumu’na Sahnı Seman’dan Darülfünun’a serisinden elde ettikleri tecrübeyle girdiklerini belirten Prof. Dr. Furat, “Bu serinin Osmanlı ilim geleneğiyle ilgili çalışmalara katkısının yanında, birçok kişinin Osmanlı Dönemi hakkında çalışmaya başlamasına vesile olacağını biliyorum” dedi. Son olarak Sahnı Seman’dan Darülfünun’a Projesi’nin yürütücüsü Murat Özbilir’e teşekkürlerini ileterek konuşmasını sonlandırdı.

Prof. Dr. Muslu: “Memlükler, Osmanlı İlim Dünyası Arasında Köprü Vazifesi Gören Önemli Türk Devletlerinden Biridir”

İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ramazan Muslu açılış konuşmasına tüm katılımcıları selamlayarak başladı. Prof. Dr. Muslu konuşmasının devamında Memlükler ile ilgili bir değerlendirmelerini şu sözlerle aktardı: “Memlükler için ‘İslami ilim ve kültür geleneği mirası ile bu mirasın günümüze kadar ulaşmasını sağlayan ve Osmanlı ilim dünyası arasında köprü vazifesi gören önemli Türk devletlerinden biridir’ ifadesini kullanabiliriz. Memlüklerin Kahire, Dimeşk, Halep ve Kudüs gibi şehirlerde çok sayıda ilmi müessese inşa ettiklerini aktaran Prof. Dr. Muslu, kurulan bu ilmi müesseselerin zengin kütüphanelere sahip olduğunu aktardı. Muslu konuşmasının devamında Çok sayıda etnik yapıya sahip alimlerin Mısır ve Şam bölgelerine gelip, bu zenginliklerden faydalanmak için bu bölgelere yerleşmelerinin İslami İlim Geleneği açısından önemini vurguladı.

Prof. Dr. Muslu, akademik araştırmaların yanı sıra çalıştay, sempozyum, kongre gibi ilmî ve akademik toplantıların, Memlüklerin ilim, irfan, sanat ve kültür hayatına dair yeni bilgi ve belge paylaşımlarına da imkân vermesi açısından kıymetli olduğunu belirtti. Memlükler Dönemi İlim Geleneği–I Sempozyumu gibi sempozyumların önemini vurgulayan Muslu, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanlığı olarak bu tarz sempozyum ve çalıştaylara destek verildiğini ve verilmeye devam edeceğini ifade etti. Prof. Dr. Muslu, konuşmasının sonunda bu milletlerarası ilmî toplantının gerçekleşmesinde emeği geçen herkese teşekkürlerini iletti ve toplantının verimli geçmesini, akademik çalışmalara yeni kapılar açmasını temenni ederek sözlerini noktaladı.

Hedef Üniversitelerin Dışında da Faaliyetler Gerçekleştirmek

Konuşmasını yapmak üzere kürsüye gelen İslami İlimler Araştırma Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Prof. Dr. Salih Tuğ, İslami İlimler Araştırma Vakfı olarak hedeflerinin, üniversitelerin dışında üniversitel faaliyetler gerçekleştirmek ve bunu Efkar-ı Umumiye’ye arz etmek olduğunu belirtti. Bu vakfın başından beri kurucuları arasında hayli miktarda üniversitel muhitlerden gelmiş akademisyenlerin bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Tuğ, İslami İlimler Araştırma Vakfı olarak bu işe kendilerini üniversitelerden ayrı kabul etmeyerek başladıklarını söyledi.

Konuşmasının devamında, İslami İlimler Araştırma Vakfı olarak şimdiye kadar 150’den fazla akademik toplantı düzenlediklerini belirten Tuğ, bu toplantı kayıtlarını arşive kazandırdıklarını aktardı. Prof. Dr. Tuğ, İslami İlimler Araştırma Vakfı’nın vaktiyle İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nin de hocalığını yapmış olan Ali Özek’in azmi ve yetişmişliği sebebi ile bu günlere getirildiğini dile getirerek, vakfın ileriki senelerde de ilme hizmet etmesini temenni ettiğini vurguladı. Son olarak bütün katılımcılara teşekkürlerini sunarak konuşmasını noktaladı.

İslâm Medeniyetinin İkinci Altın Çağı

Prof. Dr. Salih Tuğ’un sözlerini bitirmesinin ardından İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak konuşmasını yapmak üzere kürsüye davet edildi. Memlük Devleti’nin Eyyûbî ordusunda istihdâm edilen Türk asıllı âzatlı köleler tarafından Mısır’da kurulan bir devlet olduğunu aktaran Prof. Dr. Ak, iki buçuk asrı aşkın bir süre boyunca Mısır, Suriye ve Hicaz coğrafyasında hüküm sürdüğünü, siyasi ve askeri başarıları ile tarihe geçen ilam ilim geleneği bakımından da önemli bir role sahip olduğunu belirtti. Bu dönemde fıkıh, tefsir, hadis, kıraat gibi İslâmî ilimler ile tabiî ve riyâzî ilimler sahasında pek çok âlim yetiştiğini ve bu alanlara dair büyük bir literatür oluştuğunu söyleyen Prof. Dr. Ak, bu şekilde Memlükler Dönemi’nin İslâm Medeniyeti’nin ikinci altın çağını temsil eden bir güç olarak ortaya çıktığını vurguladı. Sempozyumun hedefinin bundan sonraki Memlük araştırmaları için de yeni bir yol haritası çizmek olduğunu aktaran Prof. Dr Ak, sempozyumda emeği geçen İstanbul Üniversitesi İslam Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ve İslam İlimler Araştırma Vakfı’na teşekkür ederek konuşmasını sonlandırdı.

Açılış konuşmalarının ardından “Tefsir ve Tefsir Usulü”, “Hadis ve Hadis Usulü”, “Fıkıh ve Fıkıh Usulü”, “Tarih Yazıcılığı”, “Felsefe, Kelam, Tasavvuf”, “Hadis, Ulema”, “Ulema ve İlim Müesseseleri” ve “Kültür, Tarih ve Edebiyat” başlıklı oturumlar gerçekleştirildi.