Erken Roma ve Bizans dönemine ait İstanbul’un en eski antik limanı Beylikdüzü Kavaklı Sahili’nde bulundu.

“İstanbul Tarih Öncesi Araştırmaları” projesi kapsamında yapılan araştırmalarda sahildeki kalıntıların MÖ 4. yüzyıl ile MS 9. yüzyıl (erken Roma ve Bizans Dönemi) dönemlerine ait olduğu ortaya çıktı. Aynı zamanda yapıların ucunda 80-100 metre açıkta mendirek başlangıcı, denizin içinde de blok taş grubu ve sıraya paralel harçlı bir duvar kalıntısı tespit edildi.

Bölge Sit Alanı İlan Edildi 

TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından sit alanı olarak ilan edilen liman denizde ve karada devam ediyor. Dönemin izlerine Ambarlı Limanı’'nın yakınlarında da rastlanması, antik limanın buraya kadar uzanabileceği ihtimalini de gündeme getirdi.

 İstanbul'un en büyük limanı olan Ambarlı Limanı'nın bulunduğu Beylikdüzü, antik kaynaklarda Gardas olarak yer alıyor. Günümüzde onlarca geminin Balkanlar ve Asya'ya nakletmek için getirdiği yükün dağıtıldığı Ambarlı Limanı ise Angurina olarak anılıyordu.

İÜ Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Gazioğlu, Beylikdüzü Belediyesi'nin 2007 yılında bölgede yat planı ve deniz otobüsü iskelesi olması yönünde düzenleme projesi kapsamında yapılan çalışmalarda çeşitli kalıntılara rastlandığını söyledi. Gazioğlu, Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından sit alanı olarak ilan edilen bölgede sahil çizgilerinden 100 metre ileride derinlikleri de yaklaşık bir buçuk metre su seviyesinde bulunan mendirek yapılarına rastladıklarını ifade etti.

 

Yedi Gözlü Bir Liman

 Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Hakan Öniz, Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr Şengül Aydıngün ve İÜ Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Hakan Kaya limanda bazı arkeolojik araştırmalar da yaptılar. Kalıntılarda (amfora ve seramik parçaları) yapılan değerlendirme ve analizlerin ardından bölgede MÖ 4. yüzyılda başlayıp MS 9. yüzyıla kadar süren bir yapılaşmanın olduğu belirlendi. Yedi gözlü bir liman ya da faaliyetin, 2 tanesinin ambar, 5 tanesinin de gemilerin ya da teknelerin inşasının yapıldığı bir yer olduğu tespit edildi. Zamanla yenilenen limanın bloklar halindeki taşlarını gözle görmek mümkün.

 

Liman İstanbul’un En Eski Limanıdır

 “Limanın MÖ 4. yüzyıla ait olması İstanbul'un en eski limanı olduğunun bir göstergesidir.” diyen Cem Gazioğlu, MS 4. yüzyılda başlayan Yenikapı Limanı ile aralarında 900 yıl bulunduğunu ifade etti. Gazioğlu, liman ile ilgili olarak şu önemli açıklamalarda bulundu: 

“O zaman işçilik pahalıydı. Bu yapı için büyük emek sarf edildiğine göre burası önemli bir liman olmalı. Aynı zamanda buraya Haramidere bağlantısı var. Ondan önce Küçükçekmece, bir sonrasında ise Büyükçekmece var. Bunlar ciddi ağaç ve kereste kaynağı. Burada bir gemi yapım atölyesi varsa, bunun ham maddesi de dere ya da lagünler vasıtasıyla sağlanıyordu.

 Çok büyük önem taşıyan bu alan bir an önce sıkı bir koruma altına alınmalıdır. Bölgede toprak yapısı çok zayıf olduğundan, sürekli bir akma var. Dalga aşındırması da çok yüksek. Bölgedeki heyelan da çok etkili. Yapı denize çok yakın. Deniz ile yapı arasında hiçbir engel yok. Dalgalara, tuzlu suya, rüzgâra çok açık. Burası şiddetli lodos fırtınalarında çok ciddi bir şekilde hasara uğruyor. Her fırtınada kayıp artıyor.

 Bulunanlardan çok daha fazlasının toprak altında ve denizin derinliklerinde olduğunu düşünüyoruz. Korunması ve araştırılması İstanbul'un tarihi için çok önemli.”

 Bölgede Belediye adına araştırmalar yapan İÜ Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Hakan Kaya, ise denize paralel 41 metre uzunluğunda duvar bulduklarını söyledi.  Dr. Kaya, “Yapı, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın üzerinde. Bu nedenle depremlerle zarar görmüş. İlk büyük yıkımı 342 yılında yani Roma İmparatorluğu döneminde yaşadığını biliyoruz. Denize paralel toplam 41 metre uzunluğunda 8 duvar bulduk. Bu bize İstanbul'un tarih öncesinde de önemli bir liman olduğunu gösteriyor.” dedi.

Zamanla çöplük haline gelen limanın korunması ve tarihin gün yüzüne çıkarılması için Beylikdüzü Belediyesi ve İstanbul Müze Müdürlüğü’nden kazı izni için onay bekleniyor.

Bilim insanları arasında heyecan yaratan ancak henüz sadece duvar taşlarına ulaşılan limanın ilginç hikâyesi önümüzdeki günlerde dünyanın en saygın arkeoloji dergisi olan ABD kaynaklı International Journal Of Nautical Archaelogy'de de yayınlanacak.

 Kaynak: İHA, Sabah

 İÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü