Program, “Çanakkale Milli Birlik Ruhu” konulu serginin açılış töreni ile başladı. Sergi açılışının ardından Çanakkale kahramanlarının savaş esnasında yedikleri yiyeceklerden oluşan buğday çorbası, üzüm hoşafı ve ekmek ikramlıkları dağıtıldı.

Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunması ile başlayan “Çanakkale Milli Birlik Ruhu” konferansı, Çanakkale Belgeseli Gösterimi ile devam etti.

Konferansın açılış konuşmasını yapan İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak konuşmasına böyle bir günde bir araya gelmekten ve böyle günlere sahip çıkılmasından duyduğu mutluluğu dile getirerek başladı. Böyle önemli günleri anlamlı kılanın onları unutmamak ve anmak olduğunu vurgulayan İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak şunları dile getirdi: “Sağlık, Kültür ve Spor Daire başkanlığımız, gençlerimizin Çanakkale’ye giderek bu önemli günlerin hissiyatını daha yoğun yaşamalarına imkân sağlıyor. Bu alanları yerinde görmenin bize yaşattığı heyecan ve sorumluluk apayrı bir mutluluktur. Buradaki ekranda gördüklerimiz ve teorik olarak okuduklarımız her ne kadar hakikati ifade etse de içindeki manayı tam olarak anlamamıza yeterli olmuyor bunu yerinde görmenin büyük bir hazzı vardır.”

Çanakkale’nin milli birlik ruhunun tecelli ettiği bir yer olduğunu dile getiren İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak konuşmasını şu şekilde sonlandırdı: “Öğrenci kültür merkezimiz gençlerimizin bu ruhu kaybetmemeleri, bu toprakların kıymetini bilmeleri anlamında programlar düzenlemekteler. Bunun için kendilerini kutluyoruz. Çanakkale şüphesiz ki milli birlik ruhunun tecelli ettiği bir yerdir. Devletimiz o güne göre çok daha güçlü, çok daha gelişmiş, teknolojik imkânları üst düzeyde. Kendi kendine yeterliliği olan dostlarına sosyal hayatlarını huzurla devam etmelerini temin eden, düşmanları için de büyük bir caydırıcılık sergileyen imkânlar içerisindeyiz. Ecdadımızın döktükleri kanların boşa gitmediğini görecek kutlu bir zamandayız ve bu anları nasıl kazandığımızı da şükür olsun katılımlarınızla anlıyoruz. Bu yönüyle bu mücadele sırasında kendi hayatlarını gözünü kırpmadan feda eden bu kutlu insanları böyle bir günde rahmetle yâd ediyoruz. Bundan sonraki neslin de bu ecdada layık nesiller olmasını gönülden diliyorum.”

Açılış konuşmasının ardından İÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mustafa Budak tarafından “Çanakkale Ruhu” konulu konferansa geçildi.

Prof. Dr. Mustafa Budak konuşmasına Çanakkale Zaferi’nin 104’üncü yıl dönümünü kutlayarak başladı. 18 Mart 1915’te gerçekleşen Çanakkale Zaferi’nin Osmanlı Devleti’nin birçok açıdan hazır olmadığı, adeta sürüklendiği bir dünya savaşı döneminde kazanıldığını belirterek sözlerine şu şekilde devam etti: “Harp tarihinin bize gösterdiği askeri zaferlerin daima taarruzi harekâtlarla kazanıldığı dikkate alındığında, savunma amaçlı Çanakkale Zaferi’nin değeri daha da artmaktadır. Aslında Çanakkale muharebeleri 3 Kasım 1914-18 Mart 1915 tarihleri arasında Çanakkale Boğazı’nda cereyan eden bir deniz harekâtı ve daha sonra Gelibolu Yarımadası’nda 25 Nisan 1915-8-9 Ocak 1916 tarihleri arasında cereyan eden kara harekâtından ibarettir. Hemen belirtelim ki Çanakkale muharebelerini içine alan Birinci Dünya Savaşı’na giden süreçte Osmanlı Devleti hiçbir Avrupalı devlet tarafından müttefik olarak kabul edilmemiştir. Hatta Sait Halim Paşa’nın ifadesiyle eski tebaa Yunanistan bile Osmanlı Devleti’ni istememiştir. Tabi her ne kadar savaş, Avrupa cephesinde Birinci Dünya Savaşı olarak çıksa da ilerleyen yıllar içerisinde savaşın ana hedeflerinin Osmanlı Devleti ve onun toprakları olduğunu bilmekteyiz. Öyle ki Osmanlı Devleti ile gizli bir antlaşma yapan Almanya’nın bile ilerleyen zamanlarda savaşın sonuna doğru mümkün olduğunca Osmanlı Ordusu’nu ve askerlerini geriletmeye ve onlardan farklı bir politika izlemeye başladığını görmekteyiz.”

Türkiye’nin o ana kadar yetişmiş en güçlü insan unsurunun, bu kanlı muharebede şehit olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Budak, muharebelerde sadece İstanbul Üniversitesi öğrencilerinin değil, Anadolu’nun birçok kentindeki liselerden öğrencilerin de şehit olduğunu söyledi. 1919 yılında İÜ İstanbul Tıp Fakültesi’nin mezun vermediğinin tarihi bilgiler arasında yer aldığını belirten Prof. Dr. Budak, “Çanakkale’de toplam deniz ve kara muharebelerini düşündüğümüzde bizim kayıplarımızın, yani muharebe alanındaki kayıplarımızın 56 bin 643 olduğunu resmi kayıtlarımız bize söylemektedir. O zaman bu 250 bin rakamı nedir dediğimizde, tabi bunun içerisine şehit, gazi, kayıplar, hastalıktan ölenler ve hastalıktan gönderilenler dâhil hepsini topladığımızda rakam 250 bin 309’a ulaşmaktadır. Yani bu 250 bin cephede gerçekleşen kayıplar değildir. İngiliz kayıplarına baktığımızda 205 bin civarında kayıp verdiklerini görürken, Fransızlar 47 bin kayıp vermişlerdir” ifadelerini kullandı.

Çanakkale muharebelerinin mananın, azmin, imanın maddiyat karşısındaki zaferler olduğunu dile getiren Prof. Dr. Budak, sözlerini şu şekilde sonlandırdı: “Biz kişisel kahramanlıklarla uğraşmıyoruz. Yalnız bomba sırtı olayını da anlatmadan geçemeyeceğim. Karşılıklı siperler arasında mesafe 8 metre. Birinci siperdekilerin hiçbiri kurtulamamacasına düşüyorlar. İkinci siperdekiler onların yerine gidiyor. Ölenleri görüyorlar ve 3 dakikaya kadar öleceklerini biliyorlar. En ufak bir çekinme bile göstermiyorlar. Kur’an okuyup şahadet getirerek cennete girmeye hazırlanıyorlar. İşte Türk Askerindeki güçlü ruh kuvvetini gösteren hayret ve tebrike değer örneklerden biri. Emin olunmalıdır ki Çanakkale muharebelerini kazandıran bu yüksek ruhtur. Çanakkale deniz zaferi sonrasında yaşananlara bakıldığında şunu da söylemek gerekiyor, Çanakkale zaferinin mükemmelliği, olağanüstülüğü yerli yabancı birçok kişi tarafından dile getirilmektedir. Kanaatimce Çanakkale ruhu olgusunun iki boyutu bulunmaktadır. Biri geçmişe vefa ve saygı; diğeri geleceğe azim, gayret ve imandır. Geçmişe vefa ve saygı derken neyi kastediyoruz: Bu zaferi bize kazandıranlar vatan ve din adına savaşmış ve şehit düşmüşlerdir. Ortak vatan ve din duygusu milli mücadeleyi de kazandırmıştır. Yani tek kelime ile ifade edecek olursak, Çanakkale sahip olunan maddi gücün yanı sıra imanla kazanılmıştır ve bu imanla kazanılan zafer, milli mücadelede de kendini gösterecektir. Geleceğe yönelik azim, gayret ve iman dediğimiz de nasıl ki ecdadımız bu üç esasa dayanarak Çanakkale zaferini kazanmışsa gelecek nesiller de bu üç esasa, yani geçmişe vefa ve saygı; geleceğe azim, gayret ve imana sahip olurlarsa yeni modern zaferlere imza atmaları mümkün olacaktır. Bu vesileyle Çanakkale Zaferi’ni bize kazandıran ve şehit olan kahraman askerlerimize rahmet diliyorum. Yine onlara kumandanlık yapan, Harbiye Nazırı Enver Paşa’dan başlamak üzere, Esat Paşa’yı, Cevat Paşa’yı ve tabii ki Mustafa Kemal Paşa’yı Anafartalar kahramanı olarak minnet ve rahmetle anıyorum. Çanakkale’nin bize sağladığı bu manevi ruh, vatan ve din adına verilen bu mücadele bizim bugün de geleceğimizin inşasında rehber ve önder olacak en önemli esaslar olacaktır.”

Prof. Dr. Mustafa Budak’ın ardından İÜ Öğrenci Kültür Merkezi (ÖKM) Müdürü Prof. Dr. Abdulkadir Emeksiz, Mehmet Akif Ersoy’un “Çanakkale Şehitlerine” adlı şiirini okudu.

Konferans kapsamında İÜ ÖKM Halk Dansları Kulübü tarafından “Zeybek Oyunu” gösterildi. Ardından Uğur Işılak tarafından konser verildi.

Konferans, İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak tarafından Uğur Işılak’a plaket takdim edilmesinin ardından sona erdi.