T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteği ile İstanbul Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi ve Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı ortaklığında “2. Uluslararası Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Sempozyumu” 7-9 Ekim 2021’de İstanbul Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirildi.

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Prof. Dr. Fuat Sezgin Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen açılış oturumunda İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, Prof. Dr. Fuat Sezgin, İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Kurucu Başkanı Ethem Sancak ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kaçar konuşma yaptı. Konuşmaların ardından İÜ Rektörlük Binası’nda “Bilimden Sanata Yansımalar-2” sergisinin açılışı yapıldı.

Ana temasını “İslam Bilim Tarihine Metodolojik Yaklaşımlar”ın oluşturduğu sempozyumda, bilim, tarih, din, felsefe, toplum, siyaset, ekonomi ve dil arasındaki girift ilişkiler ağının kesişim noktasında yer alan İslam bilimleri tarihine ne tür metodolojik araçlarla yaklaşılması gerektiği, farklı disiplinlerdeki metodolojik perspektiflerden nasıl ve ne oranda yararlanılabileceği sorularına cevap arandı.

“Geleceği İnşa Edişte İnsanlık Tarihinde Yeniden Yerimizi Alalım”

Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Kurucu Başkanı Ethem Sancak açılış konuşmasını yapmak üzere kürsüye geldi. Bilgi üretmenin İslam Dünyası’nın çok fazla başarabildiği bir alan olmadığına vurgu yapan Sancak, “Batı medeniyetinin içinde taşıdığı yağmacı ve tahakkümcü bir anlayışın sonucu olarak Doğu dünyasına yüzyıllardır çorak bir coğrafya olduğu imajı verildi ve medeniyet tarihine yaptığımız büyük katkılar unutturuldu. Biz neredeyse 200-300 yıldır böyle bir kompleks içerisindeydik” dedi.

Prof. Dr. Fuat Sezgin’in en büyük dileğinin ürettiği külliyatın ana rahmi olan İstanbul’a gelmek olduğunu söyleyen Sancak, Prof. Dr. Sezgin’in sözlerini şu şekilde aktardı: “Üniversitelerimiz bu uygarlığın birikimini irdelesin, geliştirsin ve bu karakterde kendine güvenen bilim insanı yetiştirsin. Geleceği inşa edişte insanlık tarihinde yeniden yerimizi alalım.”

Sempozyuma öncülük eden İstanbul Üniversitesi ve Fatih Sultan Mehmet Vakfı Üniversitesi rektörlerine, T.C. Kültür Bakanlığı’na ve Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Başkanı’na teşekkürlerini sunan Sancak, yeni üretilecek ürünleri sabırsızlıkla okuma merakında olduğunu söyleyerek sözlerini sonlandırdı.

İlmi Bir Tavırla Sorgulama ve Değerlendirme

Konuşmasına 13-15 Haziran 2019’da yine İstanbul Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleşen 1. Uluslararası Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Sempozyumu’nda sunulan ve Fuat Sezgin’in Bilim Tarihine Katkıları, Astronomi, Matematik, Tıp, Coğrafya, Doğa Bilimleri ve İslami Bilimler başlıkları altında sınıflandırılmış İngilizce, Arapça ve Türkçe kaleme alınmış toplam 38 makalenin IU Press tarafından yayınlandığını aktararak başlayan İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, birinci sempozyumu düzenleyen üç kurum olarak, Prof. Dr. Fuat Sezgin’in hatırasını yaşatmak ve İslam Bilim Tarihi çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla sempozyumu iki yılda bir yapma kararı aldıklarını dile getirdi.

Prof. Dr. Fuat Sezgin’in İslam medeniyetinin bilimlerin gelişimindeki rolünü, sadece belirli tarihi dönemlerde medeniyetler arası aktarımdaki katkısı ile sınırlandıran görüşler karşısında tepkisel bir savunmacı tutum takınmak yerine, ilmi bir tavırla sorgulama ve değerlendirmelerde bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ak, “Tenkitli neşrini yaptığı onlarca eser, tıpkıbasımını yaptığı yüzlerce cilt kitap, gün yüzüne çıkardığı bine yakın bilimsel âlet, kuruluşuna öncülük ettiği bilimsel kurumlar ve ilham verdiği bilim insanları ile İslam bilim tarihinin sayfalarında henüz hayattayken unutulmaz bir yer edinmiştir” dedi.

İslam bilim tarihine bütüncül bir yaklaşımla eğilen Prof. Dr. Fuat Sezgin’in hedef ve vizyonu, bu alanda daha yapılması gereken birçok çalışmanın var olduğunu bize göstererek, miras bıraktığı fikir ve eserler ilerleyen yıllarda yapılacak araştırmalarla çok sayıda ilmi çalışma için yol gösterici olduğunu aktaran Prof. Dr. Ak, bu sempozyum dizisinin bu istikamette atılmış kıymetli bir adım olmasını temenni ettiğini dile getirerek kürsüden ayrıldı.

İlk Bilim Tarihi Lisans Eğitimi İstanbul Üniversitesi’nde

“Türkiye’de Bilim Tarihi Yazıcılığında Yöntem Arayışları” adlı açılış konferansını vermek üzere kürsüye gelen Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kaçar, konuşmasına İslam Bilim Tarihi’ne önemli katkılar sunan bilim insanlarına değinerek başladı. Prof. Dr. Kaçar konuşmasının devamında İslam Bilim Yazını alanında Frankfurt’ta çalışmalar yapan Prof. Dr. Fuat Sezgin’in bu bilimin daha geniş kitlelere ulaşmasında yeni bir açılım getirerek İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’ni bilime kazandırdığını ifade etti.

Prof. Dr. İhsanoğlu tarafından İÜ Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı’nın kurulduğunu aktaran Prof. Dr. Kaçar, ülkemizde ilk defa Bilim Tarihi lisans eğitiminin de İstanbul Üniversitesi’nde başladığını söyledi.

Prof. Dr. Kaçar, “Geleceğin bilim tarihi çalışmalarının yeni bilim insanlarının ufuklarını açacağına ve onlara ilham vereceğine, Bilim Tarihi çalışmalarının da aslında akademik olarak bir tatminden ziyade gelecek bilim insanlarının hayallerini, umutlarını ve vizyonlarını geliştirmek üzere devam ettirilmesinin yeni bir vizyon, yeni bir kapı açılmasının gerektiğine inanıyorum” diyerek konuşmasını sonlandırdı.

Görebileceğiniz Sıra Dışı İnsanlardan Biri

Program kapsamında düzenlenen bir oturumda söz alan Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, “Bilim Eğitiminin Kurumlaşması Konusunda Yeni Teoriye Doğru” başlıklı sunumunu yaptı. Konuşmasına Prof. Dr. Fuat Sezgin ile 1960’lı yıllarda Kahire’de tanışmasını anlatarak başlayan Prof. Dr. İhsanoğlu, Fuat Sezgin’in hayatını bir hedefe kilitleyerek o hedefe ulaşmak için başka hiçbir şeyle meşgul olmayışını “hapsi nefs” ifadesiyle aktardı. “Fuat Bey hayatta görebileceğiniz sıra dışı insanlardan bir tanesidir” diyerek sözlerine devam eden Prof. Dr. İhsanoğlu, Fuat Sezgin’in bu yoğun çalışmalarının sonucu GAS (Geschichte des Arabischen Schrifttums) eserini tamamladığını dile getirdi.

Fuat Sezgin’in Türkiye’ye döndükten sonra İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nde Bilim Tarihi bölümü gibi önemli işlere imza attığının altını çizen Prof. Dr. İhsanoğlu, “Fuat Bey’in fahri ömründe kendi vatanında rahmete kavuşması çok büyük bir olaydır” diyerek konuşmasını tamamladı.

Sempozyum “Karma” Bir Yöntemle İcra Edilecek

41’i Türkiye’den, 27’si farklı ülkelerden (Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Belçika, Fransa, Hollanda, İran, İspanya, İsviçre, Mısır, Özbekistan, Suriye, Tunus, Yunanistan) toplam 68 bilim insanın katıldığı ve 16 paralel oturum şeklinde gerçekleştirilen sempozyum, pandemi koşulları dikkate alınarak “karma” bir yöntemle icra edildi. Bildirilerini sunanların 51’i sempozyuma yüz yüze katılırken, 17’si bildirilerini çevrim içi olarak sundu ve sempozyum eşzamanlı olarak internet aracılığıyla canlı olarak yayınlandı.

Haber: Günsu Şevval Aydın, Zehra Taşçı, Ece Ergin, Zeynep Bitirgiç
İÜ Kurumsal İletişim Koordinatörlüğü