Türkiye’nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi olan “Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi” İstanbul Üniversitesi’nde açıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescil edilen “Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi”, 27 Şubat 2018 tarihinde İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak’ın katılımlarıyla İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nde açıldı.

Törende açılış konuşmaları İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürü Dr. Coşkun Yılmaz ve İÜ Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Erdal Cevher tarafından gerçekleştirildi.

“Sadece Gezilecek Bir Müze Değil Aynı Zamanda Bir Araştırma Kaynağı”

Açılış töreninde konuşan İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak İstanbul Üniversitesi ile ilgili bilgiler vererek, “Üniversitemizde 903 diploma programı bulunuyor. Bu programların 286’sı doktora, 403’ü yüksek lisans programı. Üniversitemiz 550 ana bilim dalı ve yaklaşık 6 bin akademisyen ile ülkemizin akademik gücünü ve bu gücün omurgasını teşkil etmektedir. Bu da bize büyük sorumluluklar getirmektedir. Eczacılık ve yanı sıra pek çok farklı alanda yeni akademik birimlerin kurulması ve sürdürülmesinde öncü bir rol üstlenmekteyiz. Böyle bir kurumun mensubu olmak hepimizi gururlandırıyor ve hepimize ağır bir sorumluluk yüklüyor” dedi.

Türkiye’nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi’nin İÜ Eczacılık Fakültesi’nde Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından 1960 yılında kurulduğunu vurgulayan İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, “Prof. Dr. Turhan Baytop’un şahsi koleksiyonu ile kurulan ve zaman içinde çeşitli bağışlarla zenginleşen müze Türkiye’de hem eczacılığın tarihini hem de eczacılık eğitiminin tarihini sergilemektedir. Türkiye’de eczacılığın ve eczacılık eğitiminin tarihini barındıran bu müze sadece gezilecek bir müze değil aynı zamanda bir araştırma kaynağıdır. Bu tarihi mirasın gelecek nesillere aktarılması amacıyla İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü müzenin tescil edilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvurmuştur. Türkiye’nin ilk eczacılık müzesi 29 Ekim 2017 tarihinde ‘Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi’ olarak tescil edilmiştir” ifadelerini kullandı.

“Eczacılık Eğitim Tarihinde Bir Dönüm Noktası”

İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürü Dr. Coşkun Yılmaz ise “Bu müze bir objeler birikimi olmaktan öte bilim tarihimiz, sosyal ekonomik tarihimiz ve kültür tarihimiz açısından da son derece önemlidir. O cihazların her birini sanat, bilim ve ekonomi gibi farklı mesleki birikimlerle, yaklaşımlarla değerlendirmek, yorumlamak mümkündür. Bu eğitim tarihi açısından da çok önemlidir. Ben eczacılık eğitim tarihinde de bu müzenin bir dönüm noktası olabileceğine, dönüm noktası olması gerektiğine inanıyorum. İnşallah sadece bu fakültede okuyan öğrencilerimizin değil, ülkemizde ve dünyada her gencin, her ilgilinin eczacılık tarihimize dair önemli bir başvuru merkezi olur ve buradaki objeler birer araştırma unsuru olarak değerlendirilir. Bunu yaptığımız zaman önemli bir başarıya imza atmış olacağız” şeklinde konuştu.

“Türkiye’nin İlk Eczacılık Tarihi Müzesi’nin Üniversitemizde Açılması Gurur Verici”

İÜ Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Erdal Cevher  ise konuşmasında Eczacılık Fakültesi’nin köklü geçmişi hakkında bilgi vererek, “Bugün açılışını yapacağımız müzemizin temelleri ilk kez 1960 yılında, bugün rahmetle andığımız, saygıdeğer hocam Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından atılmıştır. Türkiye’nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi’nin yine Türkiye’nin en köklü Eczacılık Fakültesi bünyesinde kurulmuş olması bizler için bir gurur kaynağıdır” dedi. Prof. Dr. Cevher konuşmasına şu şekilde devam etti: “Müzemizde, Topkapı Sarayı Müzesi Enderun Eczahanesi, yine Osmanlı Döneminin önemli eczanelerinden Pastör Eczahanesi ve İstikamet Eczahanesi’ne ait, ülkemiz eczanelerin gelişimi hakkında oldukça değerli fikirler veren, çok sayıda değerli eşya, malzeme ve reçete kayıt defterleri sergilenmektedir. 1839 yılında başlayan eczacılık eğitiminin çeşitli dönemlerine ait diplomalar, diploma kayıt defterleri, mezunların fotoğrafları ve tabelalar da bu koleksiyonda yer almaktadır. En eskisi 1734 tarihli olmak üzere çok sayıda Osmanlıca, Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca eczacılık ve tıp kitabı müzemizde bulunmaktadır. Türkiye’de ilaç endüstrisinin tarihini de bu koleksiyonda izlemek mümkündür. Osmanlı döneminden günümüze, yerli ve yabancı 1500’den fazla müstahzar, firmalara göre gruplandırılmış olarak sergilenmektedir.”

Konuşmaların ardından, “Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi”nin açılış kurdelesi kesilerek müze gezildi.

“Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi” Hakkında

Türkiye’nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi olan “Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi”, 1960 yılında Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından kurulmuştur. Müzenin çekirdeğini T. Baytop’un kişisel koleksiyonu oluşturmuş, daha sonra eczacıların ve hekimlerin bağışladığı eşyalar ile müze zenginleşmiştir. 1962 yılında Topkapı sarayı Müze Müdürü Hayrullah Örs Hekimbaşı odasındaki bir takım malzemeyi, eczacılık müzesini geliştirmek amacıyla bu müzeye devretmiştir.

1999 İstanbul depreminde hasar gören Eczacılık Fakültesi binaları güçlendirme için boşaltılırken, müzenin eşyaları Prof. Dr. Afife Mat tarafından arşiv binasında koruma altına alınmıştır.

Eczacılık Fakültesi tarihi binası Keçecizade Fuat Paşa Konağı’nın restorasyon çalışmalarının 2010 yılında tamamlanmasından sonra birinci katta Dekanlık yanındaki iki salon müze için ayrılmış ve müzenin eşyaları yeni mekana yerleştirilmiştir. 

Türkiye’de eczanelerin, eczacılık eğitiminin ve ilaç endüstrisinin tarihine ışık tutan kaynaklar içeren koleksiyonun korunması, gelecek nesillere kalabilmesi ve meslek tarihimiz ile ilgili araştırmalara olanak sağlaması amacıyla “İhtisas Müzesi” olarak tescil edilmek üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı’na İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü tarafından yapılan başvuru 29 Ekim 2017 tarihinde onaylanmıştır.

Topkapı Sarayı Müzesi Enderun Eczahanesi’ne ait şiddetli zehirler dolabı, ayrı bulundurulacak ilaçlar dolabı, porselen ilaç kavanozları, cam ilaç şişeleri, drog kutuları, bu koleksiyonda sergilenmektedir.

Osmanlı dönemine ait iki eczanenin, Pastör Eczahanesi ve İstikamet Eczahanesi, dolapları, çeşitli eczanelere ait porselen ilaç kavanozları, ilaç yapımında kullanılan malzeme ve reçete kayıt defterleri ülkemizde eczanelerin gelişimi hakkında fikir vermektedir.

1839 yılında başlayan eczacılık eğitiminin çeşitli dönemlerine ait diplomalar, diploma kayıt defterleri, mezunların fotoğrafları, tabelalar bu koleksiyonda yer almaktadır. Osmanlıca, Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca çok sayıda eczacılık ve tıp kitabı içinde en eskisi 1734 tarihlidir.

Türkiye’de ilaç endüstrisinin tarihini de bu koleksiyonda izlemek mümkündür. Osmanlı döneminden günümüze yerli ve yabancı 1500’den fazla müstahzar firmalara göre gruplandırılmış olarak sergilenmektedir.

Sağlık tarihi alanında araştırma yapanlar ve konuyla ilgili sağlık mesleği mensupları müzeyi randevu ile gezebilirler.

Haber: Şeymanur DUR